MASTERPLAN MARITIEM KWARTIER |Herbestemming gebouwencomplex tot cultuurhistorisch centrum voor traditionele scheepsbouw

Willemsoord is het nautisch “geweten” van Den Helder, als je kijkt naar de geschiedenis en de tijd dat de Koninklijke Marine hier haar thuishaven had. Met het vertrek van de Marine bleef een bijzonder historisch complex achter, dat riep om een aantrekkelijke invulling. Willemsoord BV en Stichting Museumhaven Willemsoord benaderden architect Simon George  om het Masterplan Maritiem Kwartier Willemsoord te maken. Via ontwerpend onderzoek ontstond een spannend concept.

Visie van Willemsoord

De Gemeenteraad sprak een kleine 10 jaar geleden de ambitie uit Willemsoord tot een bloeiend stadsdeel om te vormen. Dat roept natuurlijk associaties op als: levendig, bruisend, afwisselend etc. Een gebied waar het goed toeven is. Dat blijkt ook uit de visie van het gebied:

“Willemsoord ontwikkelt zich tot een bloeiend stadsdeel met een scala aan voorzieningen op het gebied van musea, museumhaven, jachthaven, werkplaatsen, horeca, vrije tijd en evenementen, die zowel in de winter als de zomer zullen zorgen voor een aantrekkelijke sfeer op Willemsoord, en zoveel mogelijk een nautisch karakter hebben.”

Masterplan Maritiem Kwartier Willemsoord

Het Maritiem Kwartier ligt in de zuidwestelijke hoek van Willemsoord en is een van de vijf leisure clusters op het terrein. Voor dit gebied maakte Simon George Architectuur het herbestemmings-masterplan, waarin vijf monumentale gebouwen een nieuwe functie krijgen. Doel van het plan is om voor dit complexe gebied tot een invulling te komen die bezoekers genoeg afwisseling en vertier biedt om een dag door te brengen in het kwartier.

Was maritiem, blíjft maritiem

In het masterplan blijft het nautische karakter van het terrein behouden. Het is al volop in ontwikkeling met een nieuw theater, bioscoop en horeca. Maar Willemsoord BV en Stichting Museumhaven Willemsoord zochten voor de vijf gebouwen die nog leeg stonden een invulling die – met name – zou passen bij de medegebruikers. Het Marinemuseum met zijn historische schepen en duikboten, het Visserijmuseum en Fairtransport zijn al gevestigd in het Maritiem Kwartier. Welke nieuwe functies kunnen het complex als geheel versterken?

“By building on unique traits, communities can provide an intoxicating choice for newcomers and visitors while reinforcing a proud local identity.” (William Murdock)

Centrum van de wereld (voor duurzame zeileconomie)

Het concept beoogt een uniek centrum voor “de nieuwe duurzame zeileconomie en traditionele houten scheepsbouw” in Nederland en de wereld. Samen met de Museumhaven wordt het Maritiem Kwartier een toeristische bestemming waar men kennis kan maken met het maritieme karakter van Den Helder. Kennis en vaardigheden op het gebied van traditionele scheepsbouw worden hier behouden en aan het publiek gepresenteerd.

De herbestemming van de Medemblikkerloods tot scheepstimmerwerf met educatieve doeleinden speelt hierin een belangrijke rol. Naast het restaureren van historische schepen worden hier lezingen en workshops verzorgd en rondleidingen aan toeristen gegeven. Onder andere een maritiem hotel, een scheepstimmerwerf voor houten scheepsbouw en het eerdergenoemde Fairtransport B.V. zijn de (nieuwe) gebruikers.

Fairtransport: moderne VOC

Fairtransport vervoert sinds 2007 wereldwijd goederen met historische schepen en (enkel en alleen) de kracht van de wind. Hun vrachten bestaan o.a. uit duurzaam geproduceerd hout, zout, sigaren, wijn, stokvis.  De producten worden ook nog eens op Willemsoord zelf verhandeld en verkocht. Bovendien komen vanuit de hele wereld mensen naar Den Helder om van Fairtransport het ambacht van (historische) houten scheepsbouw en -restauratie te leren.

De zuid-oost hoek van het Maritiem Kwartier, waar Fairtransport gevestigd is, is momenteel een van de trekkers van Willemsoord. Hier zou uitbreiding wenselijk zijn, waarmee de vloot zou kunnen groeien. Met de beoogde houtwerkplaats in de Medemblikkerloods kunnen hier eveneens verdienmodellen worden gerealiseerd, bijvoorbeeld door reparaties aan historische en nieuw te bouwen houten schepen.

Het sociaal-culturele netwerk in kaart gebracht

Waar veel herbestemmingsonderzoek stopt, ging Simon George Architectuur een stapje verder, met het (visueel) in kaart brengen van het sociaal-culturele netwerk van het terrein.

Een a-typische manier van werken, maar in dit geval een zeer belangrijk onderdeel van het Masterplan Maritiem Kwartier Willemsoord. Om echt tot een goede invulling te komen van het kwartier moesten netwerken van allerlei verschillende niveaus gekoppeld worden, om zo alle potentiële gebruikersgroepen in kaart te brengen.

“When people are not mere passive units of a system but actively take part in its formation, they become actors within networks formed by joint intentions.” (Bruno Latour)

Het Masterplan Maritiem Kwartier Willemsoord werd hét gespreksdocument van alle betrokken partijen. Met gedeelde kennis en een gezamenlijk visie werd voor iedereen duidelijk wat de koers van het kwartier is.